درس‌های فروید برای زندگی
(مروری بر یک کتاب)
درس‌های فروید برای زندگی» کتابی است مختصر، ساده و عامه‌پسند در باب مهم‌ترین بصیرت‌های روانکاوانۀ فروید. برِت کار(Brett Kahr) نویسندۀ کتاب که خود یک روانکاو فرویدی است، اکنون عضو هیأت امنای موزۀ فروید در لندن است. ترجمۀ فارسی این اثر به قلم صالح نجفی را باید کتابی خوش‌خوان و جذاب به شمار آورد؛ به‌نظرم بخشی از این جذابیت ناشی از لحن صمیمی نویسنده و نیز سلیقۀ او در پردازش مطالب، انتخاب عناوین و گزینش‌های هوشمندانه از آثار فروید است و بخش دیگر آن از مهارت و ذوق تحسین‌برانگیز مترجم فارسی در معادل‌گزینی‌ها نشأت می‌گیرد.
نویسنده در این کتاب که یکی از مُجلدات مجموعه کتاب‌های درس‌های زندگی» است و در مؤسسۀ مدرسه زندگی» زیر نظر آلن دوباتن تهیه و تولید میشود، در پی توضیح ساده و قابل‌فهم بخشی از کشفیات روانکاوانۀ فروید است که به زعم او امروزه نیز می‌تواند همچنان در زندگی همۀ ما منشأ اثرات مثبت باشد. کتاب دربردارندۀ یک مقدمه، هشت‌بخش، نتیجه و مؤخّره‌ای جذاب با عنوان مشق شب» است که به معرفی کتاب‌ها، فیلم‌ها، نمایشنامه‌ها و سایر آثار هنری مرتبط با مباحث کتاب می‌پردازد. کتاب اگر چه تقریباً هیچ کجا به طور جدی به موضع مخالفان فروید نمی‌پردازد و نویسنده عمدتاً از پسِ نظرگاهی موافق و همدلانه با تعالیم فروید به مسائل می‌نگرد، اما دست‌کم در مؤخرۀ کتاب می‌توان نام و مشخصات برخی آثار انتقادیِ ناظر به آراء و اندیشه‌های فروید را ملاحظه نمود.
نویسنده در بخش اول با عنوان چگونه بزرگ‌ترین موقعیت خویش را بر باد دهیم» به ما یادآور میشود که آدم‌ها اغلب در زندگی خصوصی خود، نه پس از یک شکست بلکه برخلاف انتظار عمومی، پس از یک پیروزی دچار ناآرامی و آشفتگی روانی می‌شوند. در آستانۀ برآورده شدن یک آرزو، فرد دچار مرضی میشود که راه هرگونه خرسندی را بر خویش فرومی‌بندد.
بخش دوم با عنوان چگونه از کاه کوهی بسازیم» به دیدگاه فروید دربارۀ لغزش‌های زبانی می‌پردازد. ما در این بخش درمی‌یابیم که لغزش‌های ظاهراً معصومانۀ زبانی، چندان هم معصومانه و تصادفی نیستند. به زعم فروید، این لغزش‌ها عمدتاً ناشی از برخی مسأله‌های روانی است که به طور ناقص سرکوب شده‌اند و با آنکه آگاهی آنها را واپس رانده، اما با این حال هنوز توانایی عرض‌اندام دارند.
فصل سوم با عنوان چگونه رازی نهان و عمیق را لو می‌دهیم» به ضرورت حفظ رازهای خصوصی افراد به ویژه در باب مسائل جنسی اختصاص یافته که باید روانکاوان آن را همانند فروید به عنوان یک بایستۀ اخلاقی همواره مدنظر داشته باشند.
فصل چهارم با عنوان چگون عاشق می‌شویم» به این موضوع می‌پردازد که زندگی جنسی ما از چه راه‌هایی به هم می‌ریزد و پیچ می‌خورد.
در فصل پنجم باعنوان چگونه کُل خانواده خود را از بین ببریم. اما از راه دور» به بحث از نفرتِ پنهان و واپس‌زده شدۀ افراد از عزیزان و نزدیکانشان می‌پردازد و اینکه چگونه روانکاوی می‌تواند با برملا کردن این نفرت در حیطۀ زبان و در ساحت خودآگاه، احیاناً از بروز فاجعه و جنایتی قریب‌الوقوع ممانعت کند.
فصل ششم با عنوان چگونه جوکی واقعاً بامزه را ضایع می‌کنیم» به تحلیل روانکاونۀ جوک‌ها از منظر فروید می‌پردازد. در این بخش درمی‌یابیم که چگونه جوک‌ها به ما امکان می‌دهند تا از چیزی مسخره در وجود دشمن خود بهره‌برداری کنیم؛ چیزی که با توجه به موانع موجود نمی‌توانستیم آن را علنی کنیم. از این منظر، جوک محدودیت‌ها را دور خواهد زد و منابعی برای لذت خواهد گشود که از دسترسمان خارج شده است.
در فصل هفتم با عنوان چگونه گذشته را فراموش کنیم» به ما گوشزد میشود که در حیات ذهنی انسان، چیزی که یک بار شکل گرفته است، به هیچ رو از میان نمی‌رود. همه چیز به نحوی حفظ میشود و در شرایط مناسب، باز می‌تواند آفتابی شود و احیاناً دردسرهایی با خود به همراه بیاورد.
فصل هشتم با عنوان چگونه پاک ناچیز شویم» به موضوع خودشیفتگی می‌پردازد. آموزه‌های فروید در این فصل به ما کمک می‌کند تا بر غرور بی‌جا و نَخوت و تفَرعُن خودمان غلبه کنیم و ناچیزبودن خویش را با آغوش باز پذیرا باشیم.
و بالاخره در نتیجۀ کتاب که عنوان فرعیِ میراثِ بشردوستی فروید» را بر پیشانی دارد، با برخی جنبه‌های انسان‌دوستانه و اخلاقی کارهای فروید آشنا می‌شویم.
@m_etemadinia
درباره این سایت